Slikproblemen

Wat is slikken?
Slikken is een complex proces. Er zijn veel spieren bij betrokken, onder andere van lippen, tong en wangen. Een gezond persoon kan slikken zonder erbij na te denken. Zelfs buiten de maaltijden om slikken we automatisch ongeveer eenmaal per minuut om het speeksel te verwijderen.

Wat doen we bij eten en drinken?

het eten kauwen en verzamelen op de tong
tongspieren vervoeren het eten of drinken naar de keel
we slikken het eten of drinken door en het komt in de slokdarm terecht.

Wat is verslikken?
Wanneer iemand zich verslikt, komt eten of drinken in de luchtpijp terecht in plaats van in de slokdarm. In de meeste gevallen krijgt degene die zich verslikt een hoestbui. Hoesten zorgt ervoor dat datgene wat in de luchtpijp is gekomen, daar als het ware ‘uit wordt geblazen’.

Wat zijn de risico’s?
Wanneer iemand moeite heeft met hoesten of niet meer kan hoesten, is het mogelijk dat er voedsel in de longen terechtkomt. Iemand kan zich verslikken zonder dat het opgemerkt wordt. Er kan een longontsteking ontstaan. Soms is dit levensbedreigend. Ook is er kans op verstikking.

Hoe ontstaan slikproblemen?

Ouderdom:
de spieren worden zwakker, waardoor het eten minder goed gekauwd wordt en het doorslikken moeizamer verloopt. Soms gaat het kauwen moeilijker door een slecht gebit of kunstgebit.

Ziekten van het zenuwstelsel:
bijvoorbeeld een beroerte, de ziekte van Parkinson of dementie. De gevoeligheid in de mond kan verminderd zijn, waardoor iemand minder goed voelt wat er in de mond of keel gebeurt. Iemand met dementie kan bijvoorbeeld vergeten dat er voedsel in de mond zit.

Medicijnen:
Deze kunnen bijvoorbeeld sufheid of een droge mond veroorzaken.

Kenmerken van slikproblemen

Verslikken tijdens eten of drinken (hoesten, rood worden, blauw aanlopen, traanogen krijgen)
Speeksel, eten of drinken loopt uit de mond
Het gevoel hebben dat voedsel of medicijnen blijven steken in de keel of in de slokdarm
Voedselresten blijven achter in de mond
Aangeven dat kauwen of slikken pijn doet.

Merkt u een van de onderstaande verschijnselen op, dan bestaan er mogelijk slikproblemen:

snel afvallen, mager worden
erg langzaam eten
geen trek hebben in eten en drinken
snel moe worden bij eten en drinken
eenzijdig eten, bijvoorbeeld voornamelijk pap.

Samenwerking
Bij een vermoeden van slikproblemen verwijst de arts door naar de logopedist en/of de diëtist.

De logopedist inventariseert de problemen en kijkt naar de voorwaarden die aanwezig moeten zijn om veilig te kunnen slikken. De logopedist geeft aan of er gestart kan worden met (aangepaste) voeding en op hoe deze kan worden aangeboden.

Aan de hand van de onderzoeksgegevens van de logopedist past de diëtist het eten en drinken aan, zodat de kans op verslikken kleiner wordt. Uitgangspunt is een goede voedingstoestand, waarbij zoveel mogelijk rekening wordt gehouden met de wensen van de cliënt.

Algemene adviezen bij slikproblemen

Wees bedacht op de gevolgen van verslikken: bijvoorbeeld longontsteking of verstikking
Overleg altijd met de verpleging wat er gegeten of gedronken mag worden
Zorg ervoor dat u altijd goed rechtop zit tijdens eten en drinken (ook in bed).
Let erop dat uw hoofd niet achterover hangt, maar goed rechtop of zelfs iets naar voren is gebogen.
Zorg ervoor dat u niet afgeleid wordt tijdens het eten/drinken (dus liever niet spreken gedurende het eten/drinken)
Laat iemand wanneer hij of zij zich verslikt, voorover buigen en uithoesten. Ga niet tussen de schouders slaan.
Haal hulp als iemand het benauwd krijgt.